21.12.17

An piasún ar chúl an tí!

Bhí cuarteoir againn um thráthnóna. Dá mbeadh sé ann níos túaisce seand go mbeadh sé again don dinnéar Nollag!

Deirtear gur tugadh isteach in Éirinn ón tSín san séu aois deag iad. Scaoiltear amach sa bhfomhair len iad a seilg agus a lámhach ag coisir lámhaigh. Is féidir iad a ithe leis agus ó mo thaithí féin tá blás abhairín láidir acu.

Is piasún fireann an ceann seo. Tá sin soiléar on mbóna bán thar a mhuinéal. Caith sé tamall sa gharraí s'againne ag ithe agus ag siúl go mall ó áit go h-áit ach bhí sé mall go leor leis na bpictiúirí seo a thógaint trén bhfuinneog.

Tá sé le fáil thár timpeall na tíre ach deirtear go bhfuil sé gann go leor san oirthear agus mar sin is cineál is rud leithleach ceann a fheiscint sa dúthaigh seo.


18.12.17

Ise amuigh!



Ní minic a léim filíocht - ní minic faraoir a léim leabhair ar bith - cé gur maith liom filíocht. Tá píosaí vearsaíochta scríofa agam féin anois is aris, cuid acu roinnte agam ar an mblag seop fiú.

Áine is Joe Steve ag seoladh an leabhair 
Nuair a chuala mé go raibh an leabhair seo* á seoladh ag Cló Iar-Chonnacht ós rud é go raibh sé scríofa ag an blagadóir cáiliúil "Mise Áine!" bheartaigh mé dul ann le buaileadh le duine den na blagadórí is cáiliúla i measc na Gael! Bhuail mé léithí cupla uair cheanna ach bhí níos mó aithne agam uirthí go cibearach sa saol fíorúalach! Nach aisteach an rud é nuair a bhuaileann tú le duine ón idirlín don gcéad uair aghaidh ar aghaidh tá cineál cairdeas eadaraibh. (Bhuail mé le blagadóir (agus údar) eile ag an ocáid ceanna @RealtanNiL agus d'athnaíomar a chéile gan aon trioblóid!)

Ach an leabhair!

Tá sé léite agam agus tá na dánta an phearsnta do chuid is mó. I maith an tideal atá ar an leabhair "Mise Áine - An Bean Istigh" agus roineann sí mothucháin doimhin istg inti linn sa chnuasach. Nó ar bhealach ní roineann mar "Is strainsear Í, an Bhean istigh..." agus is dócha gur léiriú ar á cúardú atá sna dánta anseo...

"..Sea, cloisim í, an Bhean Istigh,
tá sí ann i bpreab mo chroí,
ag meabhrú dhom go bhfuil sí beo,
'gus ina beatha ... an mise Í?"

Chuir chuid de na dánta Johnny Chóill Mhadhc i gcuimhne go mó mór an dán Slí na Fírinne.

"Tá rialacha, a deirtear linn,
ar Bhealach Mór an tSaoil,
a chuideos linn ár bhfiacha a íoc,
sórt safety belt ón mBaol:

Ná déan marú is ná déan goid,
ná santaigh bean is ná santaigh a cuid,
ná hinis bréag ach tabhair onóir,
ná habair Dia ach amháin le glóir..."

Tá roinnt caointe istig anseo leis. Ceann amháin a chualamar cheanna i gcuimhne a deirfiúr, "Ciara na gruaige rua," a fuair bás go h-óg agus go traigóideach.

"Is brónach é an focal slán,
focal tiubh le mothúcháin,
ach tháinig míniú iomlán nua
nuair a chaill muid Ciara na Gruaige Rua."

Tá chuile rud istigh sa bhean líofa seo, bás, beatha, áileacht, brón agus síochán.  Leabhair snasta atá anseo, gearr agus éasca le léamh.

Faigh an leabhair seo agus léigh é!


*Mise Áine: An Bhean Istigh le Áine Durkin (Mise Áine), Cló Iar-Chonnacht  ISBN 978-178444-161-6

• Seo léirmheas ar "An Bean Istigh"  ó bhlagadóir eile - Aonghus Ó hAlmhain - nár léigh mé sular scríos an píosa thuas.

30.11.17

Cáis agus poitín!

Bhíomar ag aonach bhia & cheardaíochta a bhíonn ar siúl gach bhliain i nGaillimh sa Dubhlann. Bíonn an chuid stuif á dtaispeáint ann idir bia, dí agus ceardaíocht ach de gnáth is ar thóir bhia a bhíonn muid!

Poitín Chois Fharraige!
Bíonn Cáis Gabhair Árann (Béarla) ann i gcónaí agus cheannaíonn muid roinnt de sin ar ndóigh. Bíonn móréilimh ar sin sa teach s'againne. Is fiú í a lorg má is duine cháise thú!

Cáis Áranach!
Bhí seastán i mbliaina ag Mícil (Bearla), an comhlucht nua a deineann poitín dleathach. Chuala mé faoi ar ndóigh agus cuid den stair a bhain leis. Tá an deaoch seo bunaithe ar oideas traidisiúnta Mhicil Mhic Chearra a bhíodh á dhéanamh fadó i gCois Fharraige. Mhair eolas ar a cheard sa chlann go dtí anois agus ar deireadh d'éirigh lena mhac, mhic, mhic, mhic garpháiste ceadúnas leis ceadúnas a fháil len é a dheanamh go dleathach.

Tá sé de nós agam tár éis béile mór speisialta deoch a ól le mo bholg a chuir ar a shuaimhneas. Más féidir liom is deoch ón Iodáil, Grappa, a olaim agus cinnte níl rud mar é len do bholg a chuir ina choladh nó muna chuireann sé ina choladh é deirtear go gcuireann sé gan aithne gan urlabhra é! I bhfocail eile d'fhéadfá a rá go bhfuil sé beagáinín (?) garbh. Dódh sé thú agus é ar a bhealach anuas!!

Bhaineas trial as deoch Mhicil agus ba deoch an dheas a bhí ann. Ní raibh sé garbh ach ag an am céanna mhothaigh mé ag dul aníos agus ag téamh chuile bhall de mo choirp ach gan iad a dhó. Moladh liom roinnt mhanglam leis mar Micil Mojito nó Micil Thyme Sparkler nó Daiquiri. Ach sílim fhéin gur leor Micil lom leis fhéin!

Cheannaigh mé buidéal.

Baolach nach Grappa a bheidh á ordú tár éis béile mór na Nollag.

Sláinte!

Tá traidisiúin ársa stilléireachta i gConamara agus tagann Micil anuas ón dtraidisiúin sin. Seo clúdach ar Fhéilire 2018 ó Cheantair na nOileán.

25.11.17

Comhrá dairíre!


Nach íontach an ceangal atá idir buachaill óg agus a Dhaideó?

Bhí comhrá dairíre ar siúl idir mise agus eiseann ar chonas a oibríonn chúrsaí taoide. Conas a bhíonn tionchar ag an gealacha ar líonadh agus trá na taoide. Ag siúl a bhíomar ar an mbóthar ó dheas i dtreo Thoit Chónáin agus Poll Aill an Arbhair.

Már a fheiceann tú bhí sé fuair agus baol bháistí ann agus gaoth láidir Shamhnach ag séideadh agus mar sin bhí muid clúdaithe go maith ina n-aghaidh lenár gcuid hudaíanna!

Ni raibh fhios ag ceachtair againn gur glacadh an grianghraf seo ag an am.

Sílim go bhfuil sé go deas!

14.11.17

Iasc amháin i Luimneach!

Bhíomar i Luimneach agus ag am lón bhí ocras orainn.

Dúirt cara linn go raibh proinnteach deas iasc ann ach rinneamar dearmad ar a ainm ach amháin go raibh sé in aice leis an bpríomh shráid. Rinneamar é a gúgláil agus cheapamar go raibh sé aimsithe againn ar Sr de Róiste ann.

Bhí an lá go dona, síorbháisteach agus fliuch agus cheapas go mbeadh sé deachair áit páirceála a fháil ach bhí an t-adh linn. Ní raibh innil ann le ticéad páirceála a fháil mar is cosúil go n-úsáidtear diosca páirceála ann. D'aimsíomar siopa le diosca a cheannach - cinneál scríobhcarta a bhí ann - agus chuireamar ar dheais ár gcarr.

Ansin chuamar thuas go dtí Sr Uí Chonaill agus go dtí an Sráid ar a raibh an áit a bhí á lorg againn.

Mortells an t-ainm a bhí ar an áit agua ach amháin gur raibh fhios againn gurb é an áit a bhí feicthe againn ar an ríomhaire ní stopfainn ann mar bhí sé cosúil le caifé beag nó siopa cáifé! Ach shiúlamar isteach agus fuaramar an fháilte ó fhear a'tí.

Thaispeán sé a bhí aige. D'ordaigh mo bhean sól coiteann ar an cnámh agus mise - nach maith liom iasc le cnám ann - filléad sóil. Rinne sé féin an cóicearacht ansin go simplí agus nuair a bhí sé réitithe aige thóg sé chugainn ag an mbórd. Ni raibh aon rud ard-nósach ann. Iasc a bhí ann agus cócaireacht cúramach agus léirithe go deas dúinn. Gan maisiúchán seachas sailéad. Iasc a bhí uainn agus iasc blasta a fuaireamar.

Idir an dá linn fuaramar amach nach é an teach a mhol á gcáirde agus mar sin bhí dlí na seansúlachta ag obair ár son.

Má tá tusa i Luimneach agus ag lorg lón deas simplí blasta mholfainn go mór Teach Mortells' ar Sráid de Róiste Uimh 49, duit.

9.11.17

Tearmann nó díth céille!

Tá sé de nós agam cúpla neomad a caitheamh ag an ríomhaire, ní gach maidin ach go minic ar an suíomh Tearmain.  Seo suíomh le "duine a threorú trí sheisiún urnaí i sé chéim." Nach bhfuil rian eagraithe na nÍosánach le feiscint san abairtín sin?

Cinnte is neomad ciúin atá ann go luath ar maidin agus seo a léigh mé ar maidin.

"Tá Dia i mo chuideachta, ach níos mó ná sin, tá sé ionam."

Stopann sé sin mé gan aon amhras. Cad is brí leis seo? "Moillim ar feadh nóiméid le cuimhneamh ar laithreacht seo Dé taobh istigh díom. I mbualadh mo chroí, i dtuile agus trá m'anála, i ngluaiseachtaí m'aigne. Anois! Agus mé i mo shuí ós chomhair mo ríomhaire!"

An rud is sontaisí faoin gcoincheap sin ná nach mbraitheann sé ormsa. Is firic atá ann (creidimse). Tá sé ann! Is cuma duine olc nó maith mé. (Bhfuil éinne maith ann?).

Bhíodh sé á rá ag an Ath Frederick Faber (1814-1863)* go raibh Dia i gcarcar ionainn mar pheachaí, agus gach uair a deinim peaca tá mé á gceangal níos deanganaí! Nach n-imíonn sé ríomh ón duine is measa agus mar sin ba chóir dó dul i ndiaidh gach peacach len é a shabháil.

Tuigim gur "díth céille é" dar le mórán (mar a dúirt Pól).

* Sagart i Sasana atá dearmadtha anois ach a scríobh an iomann úd "Faith of our Fathers" a canadh ag gach cluiche Chraobh na hÉireann fadó!

8.11.17

Ag cosaint an fhirinne sna meáin!

Tá  feachtas nua fógartha ag an EBU (Aontas Craolcháin na hEorpa), ina léirítear an dea-thionchar a imríonn na meáin phoiblí ar aon sochaí ina bhfuil siad ar fáil - Meáin ar Ardchaighdeán (Ilteangach).

Seo an chéad uair ag eagrais agus craoltóirí poiblí na hEorpa comh-fheachtas den chineál seo a eagrú agus iad ar aon téad agus d’aonghuth faoin leas a dhéanann na meáin phoiblí ag am ina bhfuil ‘nuacht bhréige’, éagothroime pholaitiúil, olltionchar na soláthraithe móra domhanda agus aighnis faoin easpa maoinithe do na craoltóirí poiblí ag cothú deacrachtaí go leor.

Léiriíonn an feachtas an bonn atá faoi na meáin phoiblí agus an tairbhe a dhéanann siad don sochaí.

Deir Ardstiúrthóir EBU Noel Curran: “Is iad na heagrais phoiblí is mó a dhéanann infheistíocht sa léiriúchán clos-amharc ar fud na hEorpa, san iriseoireacht Eorpach agus is mó a imríonn tionchar dearadh ar shaol laethúil na bpobal ar a bhfuil siad ag friotháil."

“Tá go leor ábhair ar fail anois don phobal ach ní ionann méid agus fiúntas agus tá an cás ar son na meán poiblí níos práinní fós dá bharr. Cinntíonn na meáin s’againne spás don ilchineálacht, don mhionteanga agus don tsúil eile. Molaim an feachtas seo” a dúirt Alan Esslemont, Ardstiúrthóir TG4

Thacaigh Dee Forbes, Ardstiúrthóir RTÉ leis an bhfeachtas freisin: “Is ceart dúinn gach deis a thapú le tábhacht na meán poiblí don daonlathas a chur i láthair an phobail, mar go gcuireann nuacht fhírineach, agus anailís gan fuacht ná faitíos ar mhór-cheisteanna atá ag déanamh tinnis don phobal go mór le leas an tsochaí."

6.11.17

Cearta ar deireadh?

Tá sé ráite ag Uachtarán na hÉireann, Micheál D. Ó hUigínn, agus é faoi agallamh i scannán faisnéise nua, go bhfuil saineolaí ceaptha ag an Rialtas le scrúdú a dhéanamh ar an gcás go dtabharfaí pardúin iarbháis do na daoine a ciontaíodh san éagóir i ndúnmharuithe Mhám Trasna sa bhliain 1882.

In agallamh d’fhadscannán nua faisnéise dar teideal Murdair Mhám Trasna, a choimisiúnaigh TG4, deir an tUachtarán Ó hUigínn go bhfuil sé “ag súil le tuairim an tsaineolaí” atá ceaptha ag an Rialtas leis an gcás a mheas agus ag súil freisin “le tuairim an Rialtais”.

"I wish something could be done for Myles Joyce – "
Ag an bpointe sin, beidh mé ag filleadh ar an méid is féidir liom a dhéanamh. Dá mba rud é go raibh sé ag brath orm féin, is cuma cén rud foirmeálta atá i gceist, táim sásta glacadh leis gur chóir aitheantas a thabhairt don rud [an éagóir] a tharla. I mo thuairimse, tá an mhoráltacht atá i gceist soiléir,” a deir an tUachtarán in Murdair Mhám Trasna.

Tá níos mó faoin triail le fáil ar ár mblag féin le fáil anseo.

Cruthaíodh suíomh faoi leith: Dúnmharuithe Mhám Trasna - Éagóir Dhlíthiúil, sa bhliain 2012.

Foilsíodh an bun-leabhair anuireadh (2016) agus is féidir é a fháil ón bhfoilsitheoir Cois Life.

Tá léarmheas ar an scannán féin scríofa i dTuairisc.ie ag Breandán M Mac Gearailt: Clochmhíle sa chraoltóireacht teilifíse Ghaeilge é Murdair Mhám Trasna.
Maraíodh cúigear de mhuintir Sheoighe go brúidiúil ina dteach cónaithe i Mám Trasna ar an teorainn idir Gaillimh agus Maigh Eo in 1882. Ciontaíodh ochtar fear ón gceantar as na dúnmharuithe bunaithe ar thuairiscí ó bhrathadóirí agus ar fhianaise bhréige. Íocadh suimeanna móra airgid mar chúiteamh le finnéithe – £1,250 ar fad, nó €160,000 in airgead an lae inniu – ach níor cúisíodh riamh na daoine ba mhó a raibh baint acu leis an sléacht.

Aithnítear go forleathan go raibh cás Mhám Trasna ar cheann de na samplaí is measa riamh sa tír seo d’iomrall ceartais.

Trí Bhéarla a cuireadh ar a dtriail na fir a cúisíodh sa chás cé gur beag eolas a bhí ag a bhformhór ar an teanga sin ó tharla gur chainteoirí dúchais Gaeilge iad. Crochadh triúr acu agus gearradh príosún saoil ar an gcúigear eile; bhásaigh beirt acusan sa phríosún agus níor saoradh an triúr eile go dtí go raibh scór bliain caite i ngéibheann acu. Níor cúisíodh riamh an triúr fear ón gceantar céanna a phleanáil na dúnmharuithe agus a bhí páirteach iontu.

Diúltaíodh fiosrúchán poiblí a chur ar bun faoi chás Mhám Trasna agus bhí baint ag an diúltú sin le titim Rialtas Gladstone sa bhliain 1885.

Maidir leo siúd a ciontíodh i gcás Mhám Trasna tá an méid seo le rá ag an Uachtarán Ó hUigínn i Murdair Mhám Trasna:

“Gach rud a tharla ar leibhéal an Stáit bhí sé go dona. Bhí breabaireacht i gceist. Níor tugadh seans ceart do na daoine a bhí cúisithe iad féin a chosaint. Ní raibh atmaisféar na cothromaíochta ann agus ní raibh an chothromaíocht ann nuair a bhí tú ag caint faoin bpróiseas dlí ag an am,” a deir an tUachtarán.

Maidir le riar an dlí agus an chirt sa tréimhse inar tharla na dúnmharuithe, deir an tUachtarán gurbh é an dearcadh a bhí ag údaráis na Breataine faoi mhuintir na hÉireann ag an am ná nach raibh cothrom na Féinne ag dúl dóibh beag nó mór. “Cheap siad gur daoine ar leith iad seo nach raibh ar comhchéim le ‘gnáthdhaoine sibhialta’,” a deir an tUachtarán san fhadscannán faisnéise nua.

Dúirt léiritheoir an scannáin Ciarán Ó Cofaigh gur “dul chun cinn an-suntasach” é fógra an Uachtaráin go raibh saineolaí ceaptha le comhairle a chur ar an Rialtas agus ar an Uachtarán maidir le cás Mhám Trasna. “Bheadh sé ar fheabhas ar fad dá dtabharfaí pardún iarbháis anois dóibh siúd a ciontaíodh san éagóir 135 bliain ó shin. Más mall is mithid,” a dúirt sé.

I measc na ndaoine eile atá faoi agallamh sa scannán tá an Tiarna Alton as Learpholl Shasana, arbh as ceantar Mhám Trasna dá mháthair. Tharraing an Tiarna Alton agus an Tiarna Avebury aird ar an gcás an athuair sa bhliain 2011 agus iad ag iarraidh go n-aithneofaí gur éagóir a tharla. Deir an Tiarna Alton freisin nach bhféadfaí a rá gur cuireadh triail chothrom orthu siúd a ciontaíodh nuair nár thuig siad fiú teanga na cúirte, an Béarla.

“To have a fair trial you need to be able to understand the accusations that are being made against you. You need to be able to understand the evidence being given by your accusers. And you need to be able to understand the directions of the judge. And if you can’t understand any of these it makes it impossible to have a fair trial. And it was also, I think, demeaning of the Irish language.”


Deir Johnny Joyce, duine de shliocht an teaghlaigh a dúnmharóidh i Mám Trasna go maitheann sé é don bhuíon a rinne na dúnmharuithe ach gur mhaith leis go n-aithneofaí an t-iomrall ceartais a tharla dá bharr.

“I wish something could be done for Myles Joyce – his sentence should be commuted – the same with the other Joyces who served their sentences, 20 years hard labour.”

Deir Tomás Ó hÉanacháin, sin-sin-nia le duine de na fir a crochadh, go gcuireann an scéal “fearg” air.

“Cé go raibh a fhios ag na húdaráis nach raibh Maolra Seoighe ná a dheartháireacha páirteach sna dúnmharuithe lean siad ar aghaidh leis an gcrochadh agus leis an éagóir.”

• An comhlacht teilifíse ROSG, atá lonnaithe sa Spidéal, a rinne an scannán, a choimisiúnaigh TG4 le tacaíocht ó Údarás Craolacháin na hÉireann. Taispeánfar/Taispeánadh an scannán den chéad uair anocht/aréir (3 Samhain) mar chuid d’Fhéile an Oireachtais i gCill Airne. Níl dáta craolta an tsaothair ar TG4 socraithe fós ach tá sé i gceist go mbeidh sé le feiceáil ar dtús ag féilte scannán sa tír seo agus thar lear sna míonna atá romhainn.

Colm Bairéad a stiúir Murdair Mhám Trasna agus Ciaran Ó Cofaigh agus Seán Ó Cuirreáin a léirigh é. Tá an scannán bunaithe ar Éagóir le Seán Ó Cuirreáin, leabhar faoi dhúnmharuithe Mhám Trasna a d’fhoilsigh Cois Life anuraidh. Rinneadh an scannánaíocht ar láithreacha éagsúla i Mám Trasna agus i mBéal Átha na Muice (Contae Mhaigh Eo), i gConamara (Contae na Gaillimhe), i mBaile Átha Cliath agus i Londain.


 @Murdair #Mám82 @CoisLife 

27.10.17

Cinnlínte!

Tuairisc.ie
Cheap mé go raibh an difríocht idir na cinnlínte ó dhá nuachtsheirbhís Gaeilge thár a bheith spéisiúil.

Ní dearfaidh mé aon rud seachas iad a atáirg anseo:

Seo Tuairisc.ie ag 4.20pm

Vóta caite i bParlaimint na Catalóine ar son neamhspleáchas a fhógairt.

Agus RTÉ ag 5.16pm (Bainte ó shin!)

An Chatalóin faoi riail dhíreach na Spáinne.

RTÉ
Maidir liom féin tá fhios agam ar chén taobh a bhfuil mé sa coimhlint seo.

Cé nach n-aontaím le polsasí an Aontais Eorpach ar an gcéist, "Níl aon athrú ar ár bpolsaí!", tá sé deachair easaontú ar abairt amháin i dtuít Uachtaráin Chomhairle an Aontais, Donald Tusk: "I hope the Spanish government favours force of argument, not argument of force!"


#Catalunya 

17.10.17

Éan bán agus Scáthchruth!

Bhíos amuigh ag siúl um thráthnóna thart faoi Loch na Lannach in aice linn anseo. An chéad uair tár éis imeachta Ophelia ó thuaidh!



Ní raibh mórán uisce sa loch. Líonann sé dhá uair gach lá nuair a bhíonn lán mara ann. Ní raibh mórán damáiste déanta. Bhí sé léir go raibh a taoide árd go leor mar bhí feamain úr níos airde ná mar si gnáth ar a bhruach.

Éigrit (bán)
Thug mé faoi deara éin an-bhán ar carraig i lár. Is dócha gur éigrit a bhí ann. Bíonn ceann thíos ansin nó i gCuan Fhortail i dtreo Ros a'Mhíl. Bhí sé an fhad uaim agus ní raibh ach an fón agam le iarracht phictiúir a thógaint. Níl sé ró mhaith mar bhí orm an zoom a úsáid agus mar sin tá sé geamhach.

Cuig bliain ó shin thug éigrit cuairt orainn ar chúl an tí agus tá an scéal anseo (agus pic níos fearr!) - Éan bán i ndiaidh na stoirme.  (Mí na Nollag 2013)

Ach ar mo bhealach ar ais tháinig corr réisc ag eitilt isteach tár an éan eile ach níor chuir sé isteach air. Tháining sé isteach san uisce and seas ann. Ghlach mé pictiúir eile ansin den corr réisc ach gan an zoom a úsáid agus tá an pic ar bharr anseo agam. Is in aghaidh na gréine a thóg mé an pic agus mar sin is scáth in aghaidh an tuisce atá ann.

An féidir leat é a fheiscint? Tá sé san uisce i lár an phictiúir.


12.10.17

Che Guevara agus Máthair Dé!

An féidir dha thrá a thaisteal? - nó an dá thrá atá iontu?

Foilsíodh stampa nua ar an 5ú lá den mhí ag comóradh caoga bliain ó bhás Ché Guevara. Chuir mé pictiúir de thuas ar ghrúpa Facebook, Gaeilge Amháin ag rá "An bhfaca éinne an stampa nua ag An Post (éisithe inniú!) - Dearg le Fearg?" Bhí an stampa dearg agus an pictiúir cáiliúil a rinne Jim Fitzpatrick fadó greanta air. Chuir sé íontas orm an méid suime a bhí ag lucht leanúna G.A. sa rud agus cé chomh h-éagsúil na tuairimí a bhí léirithe ann. Bhí níos mó na 70 a thaispeán gur thaitheann sé leo agus bhí breis is 30 a rinne trácht de short éigin ar an teachtaireacht!

Anois, taobh istig de seachtain ó stampa Ché tá stampa eile le h-éisiúnt ag An Post. Is comóradh ar chéad bliana ó taispeánadh na Maighdaine Mhuire i bhFatima na Portingéile sa bhliain 1917. Thárla na taispeantaí idir mí Bealtaine agus an ceann deireannach ar an 13ú lá Deireadh Fomhair. Aisteach go leor tá an stampa le foilsiú ar an 12u lá den mhí! An amhlaidh gur cúrsaí piseogach a chuir isteach ar é a chuir amach don gcéad uair ar an Aoine an tríú lá deag?

N'fheadair an mbeidh an suim céanna léirithe ina fhoilsiú agus a bhí sa ceann dearg?

Dearg le Fearg?


8.10.17

Mise agus Liam!

Nuair a bhí mo mháthair beo agus ag deireadh a shaol bhíod sí ina cónaí le clann ma dheartháir i Rathfearnáin. Chuaigh míse soir ann anois is arís le haire a thabhairt dí agus seans saoire nó sos beag a thabhirt dóibh.

Cé nach raibh a chuimhne go ró-mhaith aici theastaigh uirthí dul chuig Aifreann gach lá. Thogainn go dtí eaglais an pharóiste í ag an gcros bhóthar sin díreach trasna an bóthar ón dTeach Buí.

Thabhairfainn faoi deara sean fhear chaol ar thaobh agus ar chúl an séipéil ar a ghlúna. Is ag guibhe a bhí sé agus níor thug mé mórán aird air riomh. Lá amháin bhíomar déanach ag teacht amach ón gcarr chlós beag abhí ann agus chonaic me an sean fhear ag teacht amach as a séipéil agus d'aithin me é. Liam Cosgrave a bhí ann.

Ní fhéadfa a rá gur aontaigh mé lena pholasaithe nuiar a bhí sé mar Thaoiseach ar an dtír (go mó mór ó thaobh na Gaeilge de!) ach bhí fhios agam gur fear macánta ionraic a bhí ann. Rinne sé a dhicheall a chuid ghnó a dhéanamh ar bhonn prionsabail mar a fheictear dó san.

Is dócha gur mar sin, ar bhonn prionsabail, a ghlac sé páirt san Aifreann i Rathfearnáin gach lá ar a deich a chlog.

Cinnte ní fhéadfadh Dia a rá leis gur "blow-in" é agus é ag geata nimhe!

Beannacht Dé ar anamnacha na marbh go léir.

18.9.17

Áit dúchais Choilm Cille!

(ár dturas ó thuaidh ar lean!)
Thug mé faoi deara san ionad turasoireachta ag Gleann Bheathaigh go raibh ionad bhreithe Choilm Cille sa pháirc náisiúnta. Siúlóid cuíosach fada a bheadh ann ach (buíochas le Dia) bhí bealach eile le tiomáint ann.

Snoíodóireacht ar an gcrois!
Is ceart go mbeadh meas mór ag na Gael ar an bhfear seo. Bhí sé mar inspioráid ag an bPiarsach agus spreag sé é nuair a dúirt sé, "..má faighim bás is ón grá as cuimse atá agam do na Gaeil.." Bhí suim i gcónaí sa naomh seo mar bhí sé mar éarlamh san áit a raibh cónaí i mBaile Lochlainn agus anois tá cónaí orain in aice le Bád agus Toibreacha Cholm Cille. Tá séipéal an pharóiste seo aimnithe ina dhiaidh chomh maith. Tá fuinneoig mór den naomh ann a scríobh mé faoi ceithre bliain ó shin agus tá nascanna ann le cuid de na scéalta agus nósanna thár timpeal a lá (9 Meitheamh)

Áit ciúin as an mbealach atá i nGartán agus tá an áit inar rugadh Colm Cille iargúalta go leor cé go bhfuil na comharthaí boithre go maith. Tá loch ann ach thosaigh sé ag báisteach agus muid ann agus níor éirigh liom mórán pictiúirí a fhail. Tá fógra beag i nGaeilge agus Béarla ann agus greanta air tá na focail:

"Anseo a rugadh 
Colm Cille
521-597
Mac le Féilimidhe agus Eithne
Ríthaighlaigh Ailigh agus Laighean
Mac Mic Chonaill Chulban
Bunaitheoir (?) Ord Mhanach Cholm Cille
In Éirinn agus in Albain"
Tógadh cros mór ar an suíomh ag úinéar Ghleann Bheatha ag tús an feichiú aois agus tá sé ann fós.

Tá paidir deas ag an Ath Diarmuid Ó Laoghaire ina a leabharán "Ár bPaidreacha Dúchais" gur fiú éisteach leis:

"A Naomh Colm Cille, Guigh go grod is go baileach is go dúthrachtach; guigh aduaidh agus aneas; guigh anoir is aniar; guigh anuas agus thuas, abhus agus thall; guigh ar an ais is ar aghaidh, chugat agus uait agus go lá brátha."

Níl ann ach Áiméan mar fhreagra ar sin.

15.9.17

Gleann Bheatha.

(ár dturas ó thuaidh ar lean!) 
Agus muid ó thuaidh thugamar cuairt ar Páirc Náisiúnta Ghleann Bheatha. Bhíomar ann go déanach sa lá an chéad uair a bhíomar ann dhá bhliain ó shin ach bhí sé ró dhéanach mórán a fheiscint. An uair seo chuamar ann luath go leor le níos mó a fheiscint.

Tá sé timpeal leath uair a chloig ó Ghaoth Dobhair ar bhóthar atá an deas ann féin tré cheantair tá an uaigneach agus fiáin, chuir sé fásach i ndeisceart California dom ach é a bheith níos fuaire agus níos glaise! Ansin d'athraigh an timpeallacht agus muid ag tiomáin anuas ón macaire árd agus bhí sceacha agus crainn ann arís. Ansin tobann go leor bhí an geata istig go dtí an páirc náisiúnta.

Tá carr chlós mór ann agus bhí slua ann romhainn. Siúlamar go dtí an ionad na gcuairteoirí. Tá an-chuid eolas faoin áit ansin. Is cuimhin liom nuiar a chéad bronnadh an áit ar an stáit agus nár chuala mé trácht ar an áit cheana. Cheap nach mbeadh mórán seachas portach nó dhó sa cheantair. Ach ní mar sin atá sé. Tá loch mór ann, Loch Bheatha agus tailte thár timpeall air. Tá eolas ar stair na háite agus conas a tógadh an "caisleán" ann.

Chinneamar ar siúl chomh fada leis an gcaisleáin. Siúlóid 4 km atá ann agus tá rogha ag daoine bus a fháil nó siúl ann. Tá sé spéisiúl siúl ann mar léirítear go mall cad tá déanta agus atá a dhéanamh ann le caomhniú na háite. Níl an loch le feiscint ina iomláine agus tú ag tosú ar an siúl ach diadh ar ndiadh osclaítear an vista álainn go dtí cheann an ghleanna.

Tá an timpeallacht fiáin go leor go dtí go mbíonn tú níos chongaraí do caisleáin agus ansin osclaítear timpealacht eile ar fad. Tá gairdíní deasa ann nach bhfuil ró fhormálta agus nach bhfuil ró mhór. Tá cosáin iont faoi na crainnte agus tá sé an chiúin agus suimhneach.

Tá an caisleáin féin a togadh san 19ú aois ar thaobh na locha agus tá caifé istigh ann agus bia deas ann. Is féidir turas treoraithe a fháil don gcaisleán ach níor bhacamar leis san. Ar chúl an chaisleáin tá gairdín iata nó garraí timpealaithe ag fallaí a chuir íontas orainn. Tá chuile short planda, fataí, torthaí, bláthanna de gach shaghas. Bhí na cabáistí is mó dá chonaic mé riamh ann, Cabáiste Ghort a'Choirce (ainmnithe i mBéarla- féach an pic ar bharr!). Chaitheamar an chuid am istigh ansin ag breathnú ar a bhí ann. Ba léir gur limistéar oibre í an ghairdín seo.

Shiúlamar níos faide istigh sa gleann ag súil go bhfaigheadh muid radharc d'iolar atá tár éis lionnú san áit tár éis gan a bheith ann le fada. Ach faraoir ní éirigh linn (ná leis an iolar!).

Má tá tusa ó thuaidh is fiú go mór cuairt a thbhairt ar an áit álainn seo atá i bhfolach i gcroí lár Thír Chonaill. Tá suíomh ar líne acu anseo (Béarla)

9.9.17

Bád ar an dtrá!

Rinnemar cam chuairt ar thuaisceart na tíre le deanaí.


D'fhanamar dhá oíche i gCeantair Ghaoith Dobhair i dTeach Bhuin Bhig ag an gCaladh. Teach deas agus muintir an tí an deas, glan agus bricfeasta mór (más maith leat é!).

Ar an gcéad tráthnóna chuamar ag siúl ar an tráth. Tá radharc álainn má bhreathnaíonn tú soir ón dtrá i dtreo an Bhuin Bhig agus Earagail ós a cionn mar cineál garda ar an áit.

Bád Eddie!
Tá cáil ar an dtrá seo mar tá fothrach bháid bhriste, Bád Eddie, le feiscint ann ó na seachtóidí. Bhí an cuid is mó de slán go leor an uair deireannach a bhíomar anseo ach faraoir níl ag dul i bhfeabhas atá crot an fhothraigh. Níl ach taobh amháin ann ina iomláine beagnach agus tá an taobh eile mnach mór imithe agus is féidir an taobh istigh a fheiscint go soiléir. Ar ndóigh tá dainséar ann anois go mór mór do pháistí a mbeadh fonn ortha dreapadh air.

Tá caint ann len é a thógaint ón suíomg ar an dtrá agus ealaín suiteála a chuir ina áit agus tuigim san. Ach mar sin féin nach cineál ealaín atá ann cheana féin?

Bun Beag ó dtrá!

31.8.17

Comhnascadh & tionchair péintéireachta!

Thugamar cuairt ar Thaispeántas sa Dánlann Náisiúnta i mBaile Átha Cliath. "Vermeer agus Máistír Phéintéireachta Seánra" a bhí air.

De kantwerkster!
Bhí aithne agam air, más féidir aithne a bheith agat ar éinne tré a chuid ealaíon, le fada mar dhuine de péintéirí na hísiltíre mar Rembrandt agus Franz Hals. Bhí cuimhne agam gur gcuideadh ceann nó dhó ó bailiúchán an Ridire Alfred Beit ag "The General." Ach ar ais chuig an taispeántas!

Ní raibh ach timpeall leat disaen pictiúirí ag Vermeer féin san trí scór a bhí le feiscint agus ní raibh an ceann is cáiliúla le feiscint ("An Cailín leis an bhFiaraing Phéarla!") ach ar bhealach níor bhain sé leis an ábhar a bhí le léiriú anseo.

An cáil is mó atá le na péintéirí anseo ná mar a thaispeanánn siad an taobh istigh de tithe agus nóiméaidí simplí is saol "gnáth" daoine nó daoine nach bhfuil mórán aithne againn ortha inniú ann agus iad ag déanamh gnát rudaí, scríobh litreacha, ag léamh litreach grá, ag ithe nó ag obair. Mír áirithe na pictiúirí ag léiriú ban á n-ullmhú féin - agus an ainm bragáinín scanrúil ortha "Vrouw op haar toilet" ortha nó i mBéarla "Woman at her toilet (sic)."

Bhí se soiléir an gaol agus an tionchar a bhí ar na péintiúirí ar a chéile. Ach i measc na pictiúirí go léir ba léir an máistreacht a bhí ag Vermeer féin ar a chéard. Bhí daonnacht agus pearsanacht le feiscint sna pictiúirí aige. As na pictiúirí go léir taithin ceannín beag (Ollanais) de chuid Vermeer níos mó ná aon pictiúr sa bhailiuchán. "De kantwerkster" (An Lásadóir) a bhí ann agus léiríodh cailín ag déanamh lása. Is íontach an bealach a léirítear an dianaird atá aici ar a cuid oibre. Bhí orm dul ar ais chuig an pictiúir sin cupla uair bhí sé chomh éifeachtach san!

suíomh ar an idirlíon (Béarla) a léiríon téama an taispeántas seo. Tá sé le bheith ar siúl go dtí lár na míosa seo agus ansin téann sé chuig tír eile, (Bhí sé i bPáras roimhe seo. Más cuimhin nuair a toghadh Uachtarán nua ar an bhFrainc bhí brat mór faoin dtaispeántas taobh thiar de agus é a glachadh le toradh an toghacháin.)

Má tá seans agat téir ann agus baint taitneamh as.

14.8.17

Fadhb (?) na tuaithe!

Tá an t-iar-Chomhairleoir Contae as Conamara Seosamh Ó Cuaig ag cuartú tuairimí faoin moladh atá aige go dtoghfaí deichniúr Teachtaí Dála le ceantair thuaithe na tíre a chosaint. Bheadh súil aige go mbeadh an chomhghuaillíocht seo in ann cumhacht agus smacht a bheith acu ar pholasaithe a bhainfeadh le borradh a chur faoi réigiúin.

Bhí se ag labhairt ar RTÉ Raidió na Gaeltachta ar maidin agus dúirt sé go bhfuil ceacht le foghlaim ag ceantair thuaithe ón margadh ar tháinig an DUP agus Rialtas na Breataine air le gairid. Dúirt sé go bhfuil daoine ag rá go bhfuil an chumhacht ar fad i mBaile Átha Cliath agus nach féidir tada a dhéanamh faoi, ach creideann seisean go bhféadfaí an chumhacht a chothromú níos fearr lena phlean féin dá dtoghfaí deichniúr Teachtaí Dála le breathnú amach do cheantair taobh amuigh de chathracha na tíre.

"Díospóireacht atá uainn. Chuir mé an litir seo (Béarla) chuig nuachtáin áitiúla ar fud na tíre ach níl a fhios agam cé mhéad acu a  d'fhoilsigh í, cés móite de nuachtáin i bPort Láirge, san Iarmhí, i gCábhán, i Ros Comáin agus i gCathair na Gaillimhe," a dúirt sé linne níos túisce!

11.8.17

Sos ar thaobh an bhóthar!


Tá an fomhair faoi lán seoil anseo i nDeisceart Chonamara. Ach fós tá sé beagáinín ró luath le tosú ag bailiú sméara dubha. Tá roinnt le feiscint ach níl go leor le mórán subh a dhéanamh go fóill.

Tá sé de nós againn dul isteach i gCeantair na n-Oileán len iad a bhailiú agus tá cosán deas ag dul ó thuaidh ón dTrá Bhán ar imeal na farraige agus tá neart sceacha ann a bhíonn an torthúil.

Bhí an lá go deas agus thugamar faoi deara go raibh feilicháin agus feithidí eile ag eitilt ó craobh go craobh, ach buíochas le Dia ní raibh rian de na míoltógaí le feiscint.

Tháinig ceannaín beag in aice linn agus suí sé ar cloch ar thaobh an mbóthar. Ní suíann siad go ciúin fada go leor le pictiúir a thógaint agus san am a thógaim se orm mo fón a ullmhú bíonn siad imithe de gnáth. Ach bhí an t-adh liom an babhta seo!

Scríos chuig Ethna Viney (ón Irish Times) ag iarradh fháil amach an féileacán nó leamhan a bhí ann. Tháinig sí thár n-ais chugam go sciopadh le freagra.

Feilichán atá ann agus Donnóg an Bhalla atá air.  Bíonn sé ag eitilt ó mí Márta go dtí mí Mean Fomhair. Tá nós aige bolg le grian a dhéanamh ar chlocha nó ar bhallaí (ach sa chás seo tá a dhroim atá á thaispeáint do ghriain!) Tá ainm laidin ar ar ndóigh - "Lasiommata megera!"

Tá sé donn do chuid is mó agus spotaí oráiste air cuid acu i bhfoirm súl. Deirtear go mbíonn an dath liath ar an taobh eile den na sciatháin.

D'fhán sé ciúin an fhaid is a bhí mé ag tógaint an pictiúir.

3.8.17

Goile fhomhair!

Tá an Fomhair linn agus inniú is muid ag siúl bhi cruthú le feiscint.

Bhí corr sméar dubh cúthaileach ar na sceacha ar thaobh an mbóithrín ar chúl an tí.

Tá sméara dubha fiáin á ithe in Éirinn leis na cianta cairbreacha. Táid le fáil in an chuid foirmeacha. Tá cuid acu beag agus suarach, cuid eile ramhair bog agus blasta. Cinnte is féidir cinn a fháil san ollmhargadh ach níl comparáid ar bith idir iad siúd agus na cinn atá le fáil go fiall, go fliúrsach agus go fiáin amuigh faoin spéir.

I gcionn seachtaine nó dhó beidh siad reidh le piocadh. Agus ansin subh agus píóg le n-ithe

Tá ocras orm anois!

2.8.17

Níl ann ach Baile Átha Cliath?


Pic: Irish Central
Imealú go deimhin! Tá gach bóthar Iarainn ag dul go BÁC (fiú sna 6 Chontae). Lárnú níos measa ná aon tír eile san Eoraip - fiú sa bhFrainc.

Mar Duibhleannach a chuaig siar is mó a thuigim an galar seo atá ar ár dtír agus ar a muintir ná mar an tuiscint a bhí agam air agus mé linnaithe san Árd Chathair. Bíonn orainn dul soir le haghaidh chuile rud. Ní féidir le Comhaire Áitiúil (iad siúd atá fágtha ag Rialtas BhÁC) aon rud a dhéanamh gan dul tré chóras dian mhaorlathach le cead agus airgead a fháil lena aghaidh. I nGaillimh tá deireadh curtha ag Rialtas Bhaile Átha Cliath ar na Comhairlí Bhaile le déanaí. Tá Údarás na Gaeltachta spochta acu cheanna. Ní raibh mórán tionchar ag ionadaithe tofa sna cinntí sin. Níor pléadh cuid acu sa Dáil fiú. Agus anois táid ag iarraidh an Contae and an Chathair a nascadh le chéile.

Ar ndóigh chuireann a teorann (bíodh sé bog nó crua) bacanna so bhreis isteach ar fhorbairt i dTír Chonaill agus is cosúil nach bhfuil mórán níos fearr ar siúl in iarthair na Se Chondaethe, Doire, Tír Eoghan agus Fear Manach. Féach ar an alt seo san Irish Central (Béarla). Tá gif íontach ann ag teaspáint meath an chorais bhothair iarainn in Éirinn i rith an chéid seo caite. Athbunaiodh an líne idir Luimneach & Gaillimh ó shin.

Bíonn ar gach gluaiseacht náisiúnta a bheith i mBaile Átha Cliath. Agus deirtear linn go bhfuil an cathair sin á thachtach le trácht agus cloisim anois go bhfuil Rialtas Bhaile Átha Cliath ag iarraidh an Ghníomhaireacht Leigheasra Eorpach a lionniú inti, mar aon le Ghníomhaireacht Airgeadais Eorpach nuair a thagann an Bhreat-imeacht i gcríoch (Márta 2019).

Cén fáth Bhaile Átha Cliath? Cén fáth nach Gaillimh, nó Corcaigh, nó Sligeach?

Nuair a bhí cónaí orm i mBaile Átha Cliath bhí sé de nós agam dul go Corcaigh go minic. Ní raibh trioblóid ar bith agam dul ar an dtraen. Ní bheadh aon trioblóid agam dul chuig na cathrachta móra, Béal Feiriste, Port Láirge, Luimneach, Gaillimh nó Sligeach ó Bhaile Átha Cliath. Nuair a thainig mé go Gaillimh bhí fadhb agam. Ní féidir dul go Corcaigh go héasca, (gan tracht ar aon áit san Iar-Thuaisceart)! Bíonn orm dul go Port Laoise agus traen eile a fháil ansin. Ansin osclaíodh seirbhís go Luimneach ach fiú ansin bíonn orm traen a fháil as Gaillimh go Luimneach ansin ceann  a fháil go Gabhal Luimnigh agus as sin Traen BhÁC go Corcaigh (Níl traen díreach ó Luimneach go Corcaigh mar a bhíodh fadó!)

Cuidíonn an córas seo le Bhaile Átha Chliath thár aon áit eile sa tír. Tá na milliún á chuir isteach ag Rialtas Bhaile Átha Cliath ar cheangal idir chóras Luas Glas agus Dearg. Nach cabhródh sé le chursaí ghnó na tíre ina iomláine líne ó Corcaigh go Gaillimh go Sligeach agus go Doire Cholmcille agus ansin ó Dhoire soir go Béal Feirste.

Is rí léir nach dtuigeann fíor rialtas na hÉireann na cúrsaí seo. Rialú faoi deachtú atá againn faoi dúmas bréige daonlathach.

Ní nach íonadh a thárlaíonn tubaistí mar Brexit agus Brexit. Níl leigheas ag na daoine beaga ar an scéal - beag ná mór!

19.7.17

Uafás agus tubaist ar an gCaorán!


Tharla tubaist uafásach dúinne ar an Aoine seo caite!

Marbh!
Bhris an sean oscailteoir bhuidéil againne - ceann an dhaoir bhí ann nuair a ceannaíodh é - ach buíochas le Dia bhíomar i ndán an corc a bhaint as an mbuidéal (Miquel Albarino 2015 - an bhlasta!)! Ach dá mbeadh aon chean eile le h-oscailt bheadh muid ag fáil bháis leis an dtart!

Dúirt duine den gclann againn, "Sin brontannas Nollag sórtáilte againn!" Ach dúradh leis nach mbeadh muid i ndán maireachtáil chomh fada san gan blaiseadh fíona dearg nó geal...

Chuamar siar chuig Tí Níoclás ar an Sathairn agus cheannaíomar ceann de short eile. Ar ndóigh bhí orm an focal ceart Gaeilge a úsáid agus bhain mé trial as tearma.ie agus creid nó ná creid sé corcscriú an focal atá acu air.

Mar sin cheanaíomar corcscriú sciathánach agus ó shin tá muid ar ár saimhín só!

Sláinte!

Ár gcara nua!

10.7.17

Deireadh leis an "ancien regime?"


Tháinig mé ar alt ó iris Meirinceánach le déanaí a chuir ag smaoineamh mé!

Cá bhfios! 
Agus lucht Brexit i Sasana (féach seo san Daily Telegraph Feabhra 2017)!) a tuar ar bhriseadh an Aontais Éireann b'fhéidir gur fiú breathnú ar an taobh eile den Atlantach. Cé chomh socair is atá Poblacht Mór an Iarthair? An fíor go bhfuil togha an Trumpach ag scoilt na tíre sin ó bhun go barr.

Sna Eoraip is cosúil go bhfuil imeacht na Ríochta Aontaithe (Sasana amháin?) ag tarraingt le chéile na baill atá fágtha, an 27. Ach sna Stáit Aontaithe tá scoilt mór ann anois is cosúil. Chomh maith leis sin nuair a bhí an gcruinniú den 22 i Hamburg na Gearmáine ba rí shoiléir í nach i lár na himeachtaí a bhí Uachtarán SAM. Ar bhealach d'fhéadfá a rá go raibh sé ar an imeall i gcomparáid le h-aon Uactarán SAM i mo chuimhne féin - ó FDR, Eisenhower (gur féidir a rá gur sabháilí na hEorpa é ar bhealach) agus na daoine eile. Ní raibh sé sásta suí leis na gceannairí ag cruinniú amháin fiú.
1991

Léiríonn an alt seo sa New Republic (Iris Neamhspleach i Meiriceá ó 1914), "The New Nation-States.", dearcadh ar ché chomh aontaithe is atá na Státaí faoi réimeas Thrump.

Thit Aontas na bPoblachtaí Sóivéadacha Sóisialacha as a chéile ag deireadh an Chéid seo caith. Cad a tharlódh roimh deireadh an aonú aoise is fiche?

Cá bhfios?

@NewRepublic #Brexit

7.7.17

Ad astra! Cuimhne bhuachalla óig ar réalteolaí!


Níor thug mé faoi deara na hainmneacha nuiar a ainmníodh foirgnimh nua in ollscoil éigin le deanaí. Bhí tuairiscí faoi sna nuachtáin agus iad ag déanamh mór den rud gur mná a bhí á chomóradh i dtrí chinn dóibh.

Fiú nuair a bhí tuít ó Harry McGee a rá go raibh duine acu gaolta leis níor thug mé faoi deara gur bhuail mé le ceann dóibh agus mé óg. Ní go dtí raibh giolch eile uaidh níos deanaí a dhírigh m'ard ar alt san a bhí san College News, "An Irish University Has Used A Brilliant Initiative When Opening 3 New Buildings," (Béarla).

Chuaigh mé chuig an alt agus léigh mé a raibh ann agus nuair a léigh mé an píosa ann faoi Mary Brück agus a chuid oibre i gcúrsaí réalteolaíochta.
Nuair a bhí mé óg bhí an-suim agam i gcúrsaí réalteolaíochta. Bhí mé ag léamh chuile rud faoi sna nuachtáin agus bhíodh cláracha do pháistí faoi ar Raidío Éireann. Is cuimhin go raibh bean ag caint ar an Raidío agus cheap mé gur Máire Brock a bhí uirthe. Ba cineál laoch don mbuachail beag 10 mbliana d'aois a bhí ionam ag an am. Is cuimhin liom go raibh sí ag obair lena a fhear chéile, Gearmánach san réadlann náisiunta (Béarla) i nDún Sionca. Mé ag ceapadh go rabhadar ina gcónaí ann chomh maith.

Rinne Uncail liom socrú dom dul go Dún Sionca agus rinneamar turas ar an áit. B'í "Máire Brock" a bhí mar treoirí dúinn. Is cuimhin liom gur mhínig sí dúinn an obair a bhí ar siúl le radaiteileascóp ann agus ag lorg eolais ar na réaltraí agus réaltnéalta. Ansin thóg sí amach chuig an teileascóp mór a bhí i foirgneamh le díon cruinneachánach air. B'shin an buach-pointe domsa - ag breathnú ar an ngealach tré  theiliscóp mór.

Mar dhuine óg is dócha nár thuigeas cé chomh mór is a bhí sí mar réalteolaí. Bhí sí an-dheas agus sásta bheith linn - ní raibh ach m'athair, m'uncail agus mé fhéin ann an oíche sin. Ba ocáid speisialta domsa í. Bhí sí foighneach leis an ceisteanna símplí a chuir mé uirthí agus ní dhearna mé dearmad ar an dturas sin thár na blianta. Anois is arís chonaic mé a h-ainm i dtuairiscí ó shin agus ansin tuairisc ar a bás beagnach 10 mbliain ó shin.

Tá áthas orm go bhfuil comóradh agus aitheantas a dhéanam uirthí i DCU agus níl se sin chomh fada san ó Réadlann Dhúin Sionca!

Bean deas séimh a bhí inti.

• Tá eolas fuithí le feiscint anseo sa chúntas irabháis ar shúiomh Cumann Réalteolaíochta Dhún Éideann. (Béarla)

@DublinCityUni @harrymcgee 

24.6.17

Amuigh ag siúl!

Bhí tine mór anseo aréir - Féile tSin Sheáin a bhí ann. Bíon sean ag na comharsana teacht le chéile agus sean píosaí troscáin, fálú, adhmad cuile chineál bhrúscar fiú (shhh) sean-bhoinn. Tá an nós seo beo fós agus ón gCaorán anseo is féidir tinte móre eile a fheiscint ar Inis Mór, siar chomh fad leis an gCaethrú Rua agus soir i dtreo Bhaile na hAbhann. An oíche a bhí ann.

Shiúl mé thuas chuig an áit um thráthnóna le feiscont an raibh aon rud fágtha. Ní raibh mórán!

Ar an mbealach thug mé faoi deara an bláth beag fíneálta seo ar thaobh an mbóthar. Dáth bándearg le croí bán ann le staimíní buí nó ór ina lár chun na beacha a mhealladh. Feirdhris atá air nó chuna bheit léanta Rosa Caninis sa laidin!

Tá sé fluírseach go leor in Éirinn, planda ata dúchasach. Anseo tá b'fhéidir leath dosaen de na plandaí san áit céanna ar an mbóthar sin. Ní bhíonn bláthanna an ach ag an am seo ach níos deanaí tá mogóir róis ann níos deanaí sa bhliain. Tá tulleadh eolais (i mBéarla) le fáil anseo.

9.6.17

Faoileán, Faoileán ar an gcarr....



Agus muid ag dul isteach in Ionad Siopadóireachta na Gaillimhe thugamar faoi deara go raibh Faoilán ina seasamh ar charr ann. Bhí sé ina sheasamh ar charr a bhí ós comhair an siopa iasc ann. An amhlaidh go raibh sé ag feitheamh ar "na grabhróga a thiteann ó bhord a máistrí?"

Rinneamar ag gcuid siopadóireachta agus nuair a thanaigh muid amach bhí sé fós ann agus cé go raibh daoine ag dul tháris d'fhán sé ann.

Níl fhios agam a bhfuair an créatúr aon cheo ón siopa ach má bhfuair bhí sé i bhfad níos simplí ná a bheith a lorg beatha "fo-thoinn!"

Oireachtas beo!


D’fhógair An tOireachtas, i gcomhpháirt le TG4 go mbeo-chraolfar clár nua, Lár Stáitse a bheidh dírithe ar thaibh-ealaíona daoine óga ó Oireachtas na Samhna na bliana seo. Beidh an spotsholas ar ealaín an agallaimh bheirte sa chlár agus craolfar babhta craoibhe an aoisghrúpa 12 – 15 bliana chomh maith le roinnt iomaitheoirí ó chomórtais agus aoisghrúpaí eile, ina measc, aithriseoireacht, scéalaíocht agus lúibíní.

Craolfar an clár ar TG4 ar Aoine na féile, 3 Samhain 2017, ó 8.00 p.m. – 9.30 p.m agus beidh sé ar fáil ar fud an domhain ar an Sheinnteoir TG4.

“Tá ríméad orainn an t-ardán nua seo a bheith á thabhairt ag TG4 do na healaíona béil traidisiúnta”, a dúirt Liam Ó Maolaodha, Stiúrthóir an Oireachtais. “Is cuid fíor-thábhachtach iad dár n-oidhreacht cultúir agus teanga, agus feithicil luachmhar do shealbhú agus do bhuanú saibhreas Gaeilge i measc daoine óga. Tá súil againn go spreagfaidh an clár nua seo tuilleadh daoine óga le tabhairt faoi na healaíona béil.”

“Is deas linn an fhorbairt is deireanaí seo ar ár gclúdach Oireachtais a bheith dírithe ar an óige” a deir Alan Esslemont, Ardstiúrthóir TG4. “Tugann an saibhreas teanga agus an deisbhéalaíocht a fheictear sna comórtais teanga-bhunaithe don óige, siamsaíocht don lucht féachana agus spreagann dóchas agus misneach i bpobal na Gaeilge agus na Gaeltachta. Tá siad tráthúil ar gach bealach.”

I measc na gcraoltaí beo eile a bheidh ar TG4 le linn Oireachtas na Samhna beidh Nuacht TG4 trí oíche (Dé Céadaoin, Déardaoin agus Dé hAoine) agus na príomhchomórtais damhsa ar an sean-nós, Steip ar Shatharn na Féile. Déanfar sruthú beo ar shuíomh idirlín TG4 ar Oscailt Oifigiúil an Oireachtais, ar Bhronnadh na nGradam Cumarsáide agus ar na comórtais daoine fásta, ina measc, Corn Uí Riada, Sean-Nós na mBan, Sean-Nós na bhFear, Agallamh Beirte, Lúibíní, Amhrán Saothair agus Sceitse.

Is i gCill Airne, Co. Chiarraí, a bheidh Oireachtas na Samhna ar siúl, ó Chéadaoin go Domhnach, 1 -5 Samhain 2017.

#OnaS17 @OirnaGaeilge 

30.5.17

Scáthchruth ag bun na spéire.

Bhí mé ag siúl ar an taobh ó thuadh de Loch na Lannach dhá lá ó shin. Ag breathnú ó dheas thug mé faoi deara scáthchruth ar bhárr airde i bhfad uaim. Cheap mé go mb'fhéidir gur duine a bhí ann ach an rud is aistí faoi ná nár bhog sé ach seas go ciúin. Lean mé orm síos chomh fada leis Céibh Cheann an Bhóthair (Baile an tSléibhe).

Bhí an lá go deas agus d'fhán mé ann ar feadh deich neomad nó mar sin ag breathnú ar an bhfarraige ag glioscarnach faoin ngriain. Ansin chas mé thár n-ais ach ar mo bhealach thár n-ais bhí an scáth úd imithe agus ní raibh ann ach an ard gan duine ná deoirí air.

Inné bhí mé ag c siúl arís ach an am seo thóg mé an bóthairín ó dheas ón teach agus chas mé ar dheis ansi i dtreo na Céibhe Nua nó Céibh an Chaoráin. Tá an bealach seo ó dheas ón loch úd. Ansin thug mé faoi deara go raibh capall ag breathnú orm ó chnoic beag ó dheas uaim. Ní raibh sé ag deanamh rud ar bith seachas seasamh go ciúin. Tá seans go raibh sé ag breathnú orm ach níor bhog sé agus bhí seans agam na pictiúirí seo a thógaint.

Lean mé orm siar chomh fada leis an céibh. Bhí an lá go h-álainn agus tár éis cúpla neomaid ag breathnú amach ar an bhfarraige agus ó dheas go hÁrainn, chas me ar ais abhaile. Bhi an capall imithe agus ní raibh rian de le feiscint.

Ach tá na pictiúirí agam.

16.5.17

An maith leat cabáiste?


Seo cuairteoir eile a bhí sa ghairdín againn inniu. Féileacán bán atá an choitianta na laethanta seo atá ann. Is deas iad a fheiscint ag eitilt thár timpeall a chéile sa tráthnóna. Tugtar Bánóg Mhór ar an suíomh Irish Butterflies (Béarla) agus níl fhios agam bhfuil aon ainm eile air ag na Gael.

Ní maith le garadóirí é a fheiscint agus tá sé éasca é sin a criediúnt nuair a fheiceann tú an tainm atá ar ag na Gearmánaigh - Grosser Kohlweissling. Is maith lena a chuid bhoilb cabáiste a ithe agus tugtar bolb cabáiste nó péist cháil air.

Mar sin féin tá sé go deas ag suí amuigh faoin ngriain ag breathnú ortha ag spraoí i leoithne bhoig na tsamhraidh.